یک مدیر موفق باید به انواع مدل های تصمیم گیری در مدیریت آگاهی کامل داشته باشد. معمولاً هدف های مدیریتی یک سازمان بر پایه سودآوری بهتر و بیشتر، توسعه و رشد، ابتکار در کار، توسعه کارایی دیگر مدیران و افراد مجموعه، رشد کیفیت کارایی سازمان برای جامعه و … است.

تصمیم گیری معانی مختلفی دارد که در نهایت یک هدف مشترک در همه آنها وجود دارد. تصمیم گیری به معنی تجزیه و تحلیل داده ها در مورد یک موضوع خاص و در نهایت ایجاد استراتژی های مختلف برای آن موضوع و انتخاب نهایی است. گاهی اوقات گرفتن یک تصمیم ممکن است آغازی برای گرفتن تصمیم های دیگر باشد. تصمیمی که در یک سازمان مدیریتی گرفته می شود باید برای رسیدن به اهداف نهایی آن شرکت یا سازمان باشد.

تصمیم گیری درست و مناسب یکی از بزرگترین وظایف یک مدیر عامل حرفه‌ای است. مدیر یک سازمان باید بتواند در هر موقعیتی با هر شرایطی بهترین تصمیم را برای سازمان و افراد آن سازمان بگیرد. باید بدانید که تصمیم گیری همیشه مبنی بر انتخاب راه حل های دشوار و سخت نیست. گاهی با راه حل های ساده هم می توان تصمیم های بزرگ و مناسب گرفت. تکنیک های تصمیم گیری عواملی هستند که در این زمینه می توانند کمک دهنده باشند. در ادامه این مقاله سعی داریم در مورد انواع مدل های تصمیم گیری در مدیریت صحبت کنیم.

نحوه تصمیم گیری مناسب

همه انسان ها در طول روز در حال انتخاب و تصمیم گیری هستند. پس این مساله را نمی توان کتمان کرد. حتی زمان استراحت و زمان کار کردن همه ما یک نوع تصمیم گیری در زندگی است. مسئولیت کارهایی که انجام می‌دهیم بر عهده خود ما و تصمیم هایی است که در زندگی می گیریم. اگر تصمیم در یک سازمان توسط مدیر گرفته می شود، آن تصمیم بر سرنوشت کل سازمان تاثیر گذار است. پس این نوع تصمیم گیری بسیار زیاد است. باید مدیران بتوانند حسابی تفکر کنند و مناسب ترین راه را انتخاب کنند.

معمولاً انتخاب تصمیم ها بر دو پایه قرار دارد. یکی تصمیم های برنامه ریزی شده و دیگری تصمیم های برنامه ریزی نشده است.

تصمیم های برنامه ریزی شده: این نوع تصمیمات بر اساس سیاست های مجموعه، اصول و قواعد خاصی انجام می‌شود. برای مثال فرض کنید یکی از کارمندان و یا کارگران سازمان درخواست اضافه حقوق، وام و … می کند. در این حالت مدیران سازمان باید بر طبق سیاست ها و اصل و قواعد خاص با افزایش حقوق موافقت یا مخالفت کنند. این نوع تصمیم کاملا برنامه ریزی شده است.

تصمیم های برنامه ریزی نشده: این نوع تصمیم ها بر خلاف تصمیم های برنامه ریزی شده در پایه اصول و قواعد و سیاست ها نیستند. این تصمیم ها خیلی ناگهانی رخ می دهند و ممکن است بر اثر یک بحران به وجود بیاید. این نوع تصمیم ها بصورت برنامه ریزی نشده هستند.

به طور کلی سیاست کاری در تصمیم گیری های برنامه ریزی شده برای مدیران سازمان اهمیت زیادی دارد. برای مثال زمانی که یک مدیر با درخواست افزایش حقوق کارمندش مواجه می شود. باید بتواند برای آن موضوع برنامه ریزی کند و خودش را در موقعیت تصمیم های برنامه ریزی نشده قرار ندهد.

مطلب پیشنهادی: چگونگی ایجاد انگیزه

انواع مختلف تصمیمات در انواع مدل های تصمیم گیری در مدیریت

افرادی که تجربه و علمی در رابطه با تصمیمات ندارند، تصور می کنند که تصمیم تنها یک واژه است و هر کسی می تواند به خوبی آن را انجام دهد. اما این باور کاملا غلط است. در هر زمان و موقعیتی باید تصمیم گیری های اصولی و مشخصی انجام شود. تا افراد به هدف خود نزدیک تر شوند و به موفقیت برسند.

1. تصمیم گیری های فردی در برابر تصمیم گیری های سازمانی
2. تصمیم گیری های فردی در مقابل تصمیم گیری تشکیلاتی
3. تصمیم گیری های مقطعی در مقابل تصمیم گیری های طولانی مدت
4. تصمیمات مقطعی
5. تصمیمات استراتژیک
6. تصمیمات تحقیقی ناشی از موقعیت های بحرانی
7. تصمیمات مشکل حل کن

این موارد تنها برخی از انواع مدل های تصمیم گیری در مدیریت هستند. تعداد بسیاری دیگر هم وجود دارد که همه آنها نیاز به بررسی و تفکر دارند.

تصمیم گیری های مشورتی

گاهی پیش می آید که مدیران نیاز دارند تا با دیگر کارمندان در مورد موضوعی مشورت کنند. در نهایت راهی را انتخاب کنند. در این موارد آن موضوع باید کاملاً به کارمندان مربوط باشد. در این صورت آنها هم روحیه کاری می گیرند و کار هم به نحو احسن انجام می شود. در غیر این صورت این کار تنها وقت تلف کردن و سردرگم کردن افراد دیگر سازمان است. نیاز است بدانید که در تصمیم گیری های مشارکتی تنها مدیر است که در نهایت باید مسئولیت آن تصمیم را بر عهده بگیرد. اما در تصمیم گیری های گروهی در نهایت کل گروه مسئولیت آن تصمیم را بر عهده می گیرند.

برخی از تصمیم گیری ها برای انواع مدل های تصمیم گیری در مدیریت یک سازمان

در ادامه این مقاله سعی داریم به انواع مدل های تصمیم گیری در مدیریت بپردازیم و اطلاعات نسبی در مورد آنها بدست آوریم.

• تصمیم گیری متمرکز: تصمیم گیری بر عهده مدیران ارشد سازمان است.
• تصمیم گیری غیر متمرکز: در این حالت می توان مسئولیت تصمیم گیری را بر عهده افراد دیگر واگذار کرد.
• تصمیم گیری گروهی: در این نوع تصمیم گیری باید یک تیم تشکیل شود که اعضای آن از دو نفر بیشتر باشند و در مورد آن تصمیم همفکری کنند.
• تصمیم گیری فردی: در این رابطه تنها مدیر کل باید تصمیم نهایی را بگیرد.
• تصمیم گیری مشارکتی: در این نوع تصمیم گیری مدیران داخلی سعی می کنند از نظرهای دیگران هم بهره ببرند.
• تصمیم گیری غیر مشارکتی: در این نوع تصمیم گیری مدیران به نظرهای دیگر افراد سازمان توجهی نمی کنند.

فرآیند کلی انواع مدل های تصمیم گیری در مدیریت

تصمیم گیری هم مانند تمامی موارد مهم در زندگی دارای فرآیند و مراحلی است که باید به طور دقیق به آنها توجه کرد.

1. در مرحله اول باید مساله مورد نظر مشخص شود. ضرورت تصمیم گیری بستگی به نظر مدیران دارد.
2. بعد از مشخص شدن نیاز به انتخاب و تصمیم گیری باید به بررسی معیارها پرداخت. عوامل مهمی در این حالت دخیل هستند.
3. هر معیاری باید با توجه به درجه اهمیت بررسی شود. انواع مدل های تصمیم گیری در مدیریت به گونه ای هستند که دارای درجه بندی ارزشیابی هستند.
4. مدیر سازمان باید بتواند لیست و فهرستی از مواردی که می تواند در تصمیم گیری کمک کننده باشند، تهیه کند. این کار به او کمک می کند تا بهتر بتواند ارزیابی کند.
5. حالا با توجه به مشخص شدن راه حل ها، مدیر باید بتواند هر کدام از راه حل ها را به درستی ارزیابی و بررسی کند.
6. در مرحله آخر هم باید تصمیم نهایی به درستی گرفته شود.

با بررسی و مشخص نمودن فرآیندهای تصمیم گیری می توان به انواع مدل های تصمیم گیری در مدیریت پرداخت و انتخاب راحت تر می شود.

عوامل تاثیرگذار در گرفتن تصمیم

قطعا در انواع مدل های تصمیم گیری در مدیریت عوامل مختلفی را باید در نظر گرفت که بسیار تأثیر گذار هستند. در ادامه این مطلب به بررسی این عوامل می پردازیم.

• عوامل محیطی: مواردی بر تصمیم گیری های سازمانی مؤثر هستند عوامل محیطی هستند که شامل شرایط فرهنگی، شرایط اقتصادی، عوامل تکنولوژیکی، جمعیت سازمان و … است.

• عوامل درونی سازمان: نقش مدیریت، نقش گروه ها، کوچکی و یا بزرگی سازمان، ساختار و کنترل سازمان و … جزء عوامل درونی سازمان هستند.

• عوامل فردی: شخصیت، انگیزه، میزان شناخت و آگاهی، تجربه، باورهای فردی و … جزء عوامل فردی هستند.

میزان سختی و یا سهولت کار در تصمیم گیری

اطلاعات: گاهی اوقات تمامی اطلاعات در مورد موضوع وجود دارد و می توان به راحتی در مورد آن تصمیم گیری کرد. اما گاهی هم به دلایلی نمی توان اطلاعات درستی از صورت مسأله داشته باشیم. این کار را برای تصمیم گیری سخت تر می کند. در نتیجه هر چه میزان آگاهی و اطلاعات از موضوع کمتر باشد، تصمیم گیری هم به همان میزان دشوارتر می شود.

نامعلومی: گاهی باید تصمیم هایی گرفت که نمی توان نتیجه دقیقی در مورد نوع آن انتخاب و تصمیم در نظر گرفت. زیرا هیچ چیزی بعد از انجام آن تصمیم مشخص نیست. برای مثال فرض کنید می‌خواهید یک جنس و محصول جدید را وارد بازار کنید. مشخص است که شما نمی دانید مردم و مشتریان چه عکس العملی در مقابل آن محصول خواهند داشت. میزان فروش آن محصول بستگی به استقبال افراد دارد.

منابع کمیاب: گاهی با توجه به وجود اطلاعات لازم و ضروری و کاملاً مشخص بودن کار، پدیده کمبود منابع وجود دارد. زمانی که منابع کمی برای تولید یک محصول وجود دارد، در حالی که رقابت بر سر آن محصول زیاد است، کار کمی پیچیده می شود. در انواع مدل های تصمیم گیری در مدیریت باید تمامی شرایط اعم از منابع کمیاب بررسی شوند تا راه حلی برای آنها ایجاد شود.

عوامل درونی: برخی از تصمیم گیری ها بسیار سخت و دشوار هستند. زیرا به دلیل اهمیت آنها ترس و اضطراب هم بیشتر می شود و کار را سخت تر می کند. انواع مدل های تصمیم گیری در مدیریت هر کدام به نحوی دارای ریسک پذیری در انتخاب هستند. باید آنها را قبول کرد و با ترس شکست آنها هم مقابله کرد.

مطلب پیشنهادی: مدیریت زمان برایان تریسی؛ دوره ای کاربردی برای افزایش بهره وری

تصمیم گیری بر مبنای اطلاعات

تصمیم گیری بر حسب اطمینان: این نوع تصمیم گیری برای مواقعی است که مدیر سازمان کاملا بر نتیجه تصمیم آگاه است. در این حالت به بررسی عواملی مانند هزینه ها، سود دهی، برنامه ریزی های خطی و … می پردازد.

تصمیم گیری در زمان عدم اطمینان: تصمیم گیری در شرایط عدم اطمینان کامل و تصمیم گیری ریسکی از انواع این نوع تصمیم گیری است. تصمیم گیری در صورت عدم اطمینان کامل برای زمانی است که متغیرهایی وجود دارند که قابل کنترل هم نیستند. در این حالت تنها راه حل برای تصمیم گیری مناسب، ایجاد خلاقیت است. در این نوع تصمیم گیری محاسبه احتمال وقوع امکان پذیر نیست.

اما در انواع مدل های تصمیم گیری در مدیریت که حالت ریسک پذیری دارند، امکان محاسبه دقیق برای احتمال وقوع وجود دارد. در این حالت هم متغیرهای غیر قابل کنترل وجود دارند که باید بررسی شوند. برای مثال زمانی که یک فرمانده دستور جنگی را صادر می کند، تمامی متغیرها و شرایط را در نظر گرفته است و از قبل تحقیق هایی انجام داده است. اما این نوع تصمیم کاملاٌ ریسک است.

به هر حال تصمیم گیری مهم ترین موضوع در حیطه کاری یک مدیر است تا با استفاده از انتخاب بهترین تصمیم‌ها تمامی کارها را به بهترین نحو ممکن به جلو پیش ببرد. انواع مدل های تصمیم گیری در مدیریت زمانی کارایی دارند که شرایط بخصوصی وجود داشته باشد و فرد تصمیم بگیرد که در کدام یک از موقعیت ها قرار گرفته است و از کدام مدل تصمیماتی باید استفاده کند.

تصمیم گیری عقلایی

تصمیم گیری عقلایی نوعی دیگر از انواع مدل های تصمیم گیری در مدیریت است، بدین معنی که در این نوع تصمیم مدیران با انتخاب سیاست مندانه روبه‌رو هستند. فرد در این مواقع همزمان با تصمیم گیری های خود باید تصمیم های دیگری را هم بگیرد. این تصمیمات باید در نهایت فرد را به رساندن به هدف یاری کنند.

در تصمیم گیری عقلایی باید اطلاعات کامل و کافی وجود داشته باشد. در تصمیم گیری عقلایی فرد باید خواسته های خود را در اولویت قرار دهد و بر اساس مفید بودن آنها را طبقه بندی کند. فرد باید در این نوع تصمیم گیری بهترین گزینه را انتخاب کند تا او را در رسیدن به هدف یاری کند. در تصمیم گیری عقلایی گاهی مدیر می داند هدف چیست و کار آسان تر است. اما در برخی موارد هم مدیر نمی داند به طور دقیق هدف این کار چیست؟ که این موضوع باعث می شود تا کار سخت تر شود. تمامی این موارد انواع مدل های تصمیم گیری در مدیریت هستند که یک مدیر آگاه و باتجربه باید به تمامی این موارد آگاهی کامل داشته باشد.

نتیجه گیری: انواع مدل های تصمیم گیری در مدیریت به شیوه ای هستند که راه را برای رسیدن به اهداف بزرگ و صحیح نشان می‌دهند. تنها کافی است با انواع مدل های تصمیم گیری در مدیریت آشنایی داشته باشید و آنها را درک کنید.

atlassian